Ο Στράβωνας ανέφερε το βουνό στα Γεωγραφικά και πιθανώς στην Τουρκοκρατία το όνομά του να ήταν διαφορετικό. Βουλγάρικα, Τούρκικα και Ελληνικά ή εξελληνισμένα τοπωνύμια κατακλύζουν το βουνό, που καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 400τ.χλμ. Στα ανατολικά συνορεύει με τα Κερδύλλια Όρη με διαχωριστική γραμμή την στενωπό του Σκεπαστού. Τα πλουσιότατα υδάτινα αποθέματά του αποστραγγίζονται στον Στρυμόνα από τρία κύρια ρέματα μόνιμης ροής, το Κουπάτσι (ή Κουπάτς Ντερέ), το Μεγάλο Ρέμα (ή Golyama Reka) και τον Σοχνιά. 

Και τι κάνει αυτό το βουνό κρυμμένο παράδεισο; λοιπόν εξαρτάται από την ματιά του κάθε 'είδους' φυσιολάτρη. 707 καταγεγραμμένα είδη φυτών, πανέμορφα δάση Οξυάς και Βελανιδιάς, πευκοδάση, δάση φυλλοβόλων αλλά και αείφυλλων ειδών, εκατοντάδες είδη αγριολούλουδων και αρωματικών και φαρμακευτικών ειδών. Όσο για την Πανίδα του, που άκουσα να γρυλλίζει και να αλαλάζει οργιαστικά ένα βράδυ του προηγούμενου καλοκαιριού, φιλοξενούμενος στο καταφύγιο του ΕΟΣ Νιγρίτας, τα νούμερα μιλάνε μόνα τους: 118 καταγεγραμμένα είδη πτηνών και πολλά είδη θηλαστικών όπως λύκοι, ζαρκάδια, βίδρες, αγριόγατες, μυωξοί, αγριογούρουνα και βεβαίως ερπετά, αμφίβια και ασπόνδυλα. 

Στα πυκνά δάση του Βερτίσκου, υπάρχουν δεκάδες μνημεία ανθρώπινης παρουσίας και πολιτισμού, όπως τα ερειπωμένα χωριά του Φλαμουρίου και της Νέας Σεβάστειας, παλαιοί νερόμυλοι σε διάφορα ρέματα, το ιστορικό γεφύρι Σοχού - Νιγρίτας (γέφυρα Σοχνιά), ερείπια βυζαντινών οχυρώσεων όπως το κάστρο στην Μαυρούδα και το φρούριο στη θέση Ισάρ, πανέμορφα γραφικά χωριά όπως ο Βερτίσκος και η Χωρούδα κ.α. Υπάρχουν άφθονες βρύσες με πόσιμο νερό, αρκετές θέσεις δασικής αναψυχής όπως η θέση Γκρούχαλη, εκκλησάκια και ένα μοναστήρι, δεκάδες τεχνητές λιμνούλες και άλλα σημεία ενδιαφέροντος. 

Όσο για το πεζοπορικό στίγμα στο βουνό, ας είναι καλά ο ΕΟΣ Νιγρίτας χάρη στον οποίο οφείλουμε ένα καταπληκτικό, πολυδαίδαλο δίκτυο σηματοδοτημένων πεζοπορικών διαδρομών που κάτω από την φαινομενικά χαμηλή βλάστηση μας περπατούν σε διάφορες γωνιές του Βουνού. Και όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο καταφύγιο του ΕΟΣ Νιγρίτας, ένα ασύλληπτα όμορφο, καλοδιατηρημένο και λειτουργικό κτίριο σε πανοραμική τοποθεσία με θέα τον κάμπο των Σερρών και όλα τα γύρω Βουνά: Παγγαίο, Μενοίκιο, Βροντού, Μπέλλες.

Εν κατακλείδι: όλοι εσείς οι φυσιολάτρες, ποδηλάτες, πεζοπόροι, φωτογράφοι φύσης και άγριας ζωής, εντουράδες και offroad τύποι, φυσιοδίφες και εξερευνητές, αν δεν βρεθήκατε ποτέ στον Βερτίσκο, να η ευκαιρία!