Όποια μεγαλούπολη και αν επισκεφτεί κανείς, στις περιηγήσεις του θα χρησιμοποιήσει αναμφίβολα τον υπόγειο σιδηρόδρομο. Πολλοί σταθμοί μετρό όμως αποτελούν και οι ίδιοι ζωντανούς φορείς καλαισθησίας και σύγχρονης Tέχνης…

 Είναι αυτονόητο πως ο βασικός λόγος ύπαρξης κάθε υπόγειου σταθμού μετρό ανά την υφήλιο είναι να διευκολύνει τη μετακίνηση των επιβατών από το ένα μέρος στο άλλο ή να αποτελεί κόμβους συνάντησης διαφορετικών γραμμών. Παρ’ όλα

Πολυτελείς σταθμοί με ιστορία χρόνων επιτρέπουν στους επιβάτες να ταξιδέψουν νοερά σε περασμένες εποχές ενώ διασχίζουν μεγάλους διαδρόμους με πολυελαίους και ρετρό διακοσμητικά. Οι νεότεροι ή ανακαινισμένοι σταθμοί από την άλλη, αντανακλούν το σύγχρονο πνεύμα και αποτελούν μνημεία του νεωτερισμού.

Ακολουθούν δεκαπέντε από τους πιο αισθητικά αξιόλογους και ομορφότερους υπόγειους σταθμούς ανά τον κόσμο (πλην Ελλάδας), που θα άξιζε να επισκεφτείτε σε ταξιδιωτικές σας εξορμήσεις. Ποιος να φανταζόταν ότι η επαφή με την αρχιτεκτονική, την κουλτούρα, την τέχνη, την ιστορία και την τεχνολογία θα κόστιζε μόνο όσο ένα εισιτήριο για τα μέσα μαζικής μεταφοράς;

Ο υπόγειος σιδηρόδρομος της Αγίας Πετρούπολης, του πάλαι ποτέ Λένινγκραντ, μπορεί να μην είναι τόσο επιβλητικός όσο ο αντίστοιχος της Μόσχας, ωστόσο δεν παύει να είναι εντυπωσιακός. Στην πραγματικότητα, αξίζει μνείας ακόμα και μόνο για το γεγονός ότι είναι ο πιο βαθύς υπόγειος σταθμός στον κόσμο, που βρίσκεται σε πολύ μεγαλύτερο βάθος από τον μέσο όρο των υπόλοιπων σταθμών μετρό.

Ο σταθμός Kirovsky Zavod άνοιξε τις πύλες του στις 15 Νοεμβρίου του 1955. Το όνομά του το χρωστάει στο εργοστάσιο Κίροφ, που βρίσκεται πολύ κοντά του. Εκτός από τους μεγάλους διαδρόμους και τα πιτσιλωτά πατώματα, μπορείτε να δείτε επίσης -σαν κομμάτι του ντεκόρ- κι ένα άγαλμα του Λένιν.

Ο σταθμός Federal Triangle εξυπηρετεί επιβάτες της μπλε και της πορτοκαλί γραμμής της Συγκοινωνιακής Αρχής της Μητροπολιτικής Περιοχής της Ουάσιγκτον (WMATA). Στο μέλλον, θα αποτελεί μέρος του δρομολογίου και της ασημένιας γραμμής. Άνοιξε την 1η Ιουλίου του 1977 και στις 13 Γενάρη του 1982 ήταν το μέρος όπου συνέβη του πρώτο σοβαρό ατύχημα του μετρο-συστήματος της αμερικανικής πρωτεύουσας, όταν ένας συρμός, κινούμενος ανατολικά πάνω στην πορτοκαλί γραμμή εκτροχιάστηκε προκαλώντας την απώλεια τριών ζωών.

Το μετρό της Πιονγκγιάνγκ λειτουργεί στα 110 μέτρα κάτω από το έδαφος από το 1973. Τότε, το συγκεκριμένο βάθος ήταν αναγκαίο για να λειτουργούν οι σταθμοί και σαν καταφύγια, σε περίπτωση βομβαρδισμού. Οι σταθμοί δεν έχουν ονομασίες σχετικές με την τοποθεσία, αλλά με επαναστατική ορολογία, όπως για παράδειγμα Puhung (Αναδόμηση), Yonggwang (Δόξα), Hwanggumbol (Χρυσά Πεδία), Pulgunbyol (Κόκκινο Αστέρι) και Chonru (Σύντροφος).

Από το κλιμακοστάσιο πάνω από την πλατφόρμα, μπορεί κανείς να παρατηρήσει όλες τις περίτεχνες διακοσμήσεις και τους πολυελαίους. Από την άλλη πλευρά, έχει διατηρηθεί και το μωσαϊκό «Ο μεγάλος ηγέτης Κιμ Ιλ Σουγνκ ανάμεσα στους εργάτες».

Ο σκοπός του σταθμού Olaias στη Λισαβόνα ήταν η σύνδεση του κυρίως κομματιού της πόλης με το χώρο της έκθεσης Expo’98. Σχεδιάστηκε από τον Πορτογάλο αρχιτέκτονα Tomás Taveira και μια ομάδα Πορτογάλων καλλιτεχνών, συμπεριλαμβανομένων των Pedro Cabrita Reis, Graça Pereira Coutinho, Pedro Calapez και Rui Sanchez. Όπως και πολλοί άλλοι στην Πορτογαλία, έχει να καυχηθεί για ένα ιδιαίτερα σύγχρονο εσωτερικό design, συμπεριλαμβανομένου ενός δραματικού χαρακτήρα χρωματισμού και με εξαίσια σχεδιασμένα πλακάκια.

Ο σταθμός Zoloti Vorota είναι ένας από τους πιο γνωστούς στην ουκρανική πρωτεύουσα. Οφείλει το όνομά του στο ιστορικό μνημείο των Χρυσών Θυρών και άνοιξε τις πύλες του σαν κομμάτι του πρώτου σταδίου της γραμμής Syretsko-Pecherska στις 30 Δεκεμβρίου του 1989. Μια σειρά αρχιτεκτόνων συνέβαλε στη σχεδίαση, αν και ο ίδιος ο σταθμός χρωστάει την ύπαρξή του στον Boris Zhezherin και το γιο του Vadim, όπως και στους καλλιτεχνικούς αρχιτέκτονες S.Adamenko και M.Ralko.

Εκεί συναντά κανείς μία στήλη τριών θόλων με το βασικό αρχιτεκτονικό θέμα του Kievan Rus. Υπάρχουν επίσης, μεγάλοι πολυέλαιοι με λάμπες στο σχήμα κεριών, μωσαϊκά από καλλιτέχνες όπως ο G. Koren και ο V. Fedko και στήλες φτιαγμένες από λευκό μάρμαρο περασμένο με βερνίκι ματ, ενώ το πάτωμα είναι φτιαγμένο από γρανίτη.

Ο σταθμός Changi Airport Mass Rapid Transition (MRT) εγκαινιάστηκε στις 8 Φεβρουαρίου του 2002. Χρησιμεύει και σαν σύνδεσμος για πεζούς ανάμεσα στους τερματικούς σταθμούς 2 και 3 του αεροδρομίου, αλλά και σαν σύνδεση με τον χώρο της Singapore Expo, του μεγαλύτερου συνεδριακού και εκθεσιακού χώρου στη Σιγκαπούρη με έκταση πάνω από 100.000 τ.μ. χωρίς ενδιάμεσες κολώνες, με δέκα αίθουσες.

Σε κάθε του άκρη, ο σταθμός «υποστηρίζεται» αισθητικά από δύο γυάλινα αίθρια 35 μέτρων, εκεί ακριβώς όπου συγκεντρώνεται η κίνηση ανάμεσα στους δύο τερματικούς. Αυτό γίνεται ώστε να παρέχεται το μάξιμουμ από το φως του ήλιου και να φτάνει και στα χαμηλότερα σημεία του σταθμού. Οι επενδεδυμένοι με γυαλί τοίχοι υποστηρίζονται από μια μινιμαλιστική δομή σύνθεσης μετάλλων και μεταλλικών καλωδίων, που ενισχύει την αίσθηση της λάμψης και της διαύγειας.

Το διεθνές portal της πόλης της Μόσχας περιγράφει τους σταθμούς του μοσχοβίτικου μετρό σαν τα «υπόγεια ανάκτορα της Μόσχας». Με τους πανέμορφους προθαλάμούς τους και τους υπόγειους διαδρόμους, συχνά «χρωματισμένους» αισθητικά με πολυελαίους, σίγουρα τιμούν την περιγραφή τους. Πολλοί από τους σταθμούς είναι δεμένοι με την ιστορία της πόλης – ενώ παλιοί, προπολεμικοί σταθμοί αντιπροσωπεύουν την περίοδο της εκβιομηχάνισης. Η αισθητική των μεταπολεμικών σταθμών ενσαρκώνει το πνεύμα της νίκης και της υπερηφάνειας που ήταν διάχυτο στην πόλη εκείνη την εποχή.

Ο συγκεκριμένος σταθμός άνοιξε μόλις στις 7 Σεπτεμβρίου του 2008 και είναι μία από τις πλέον πρόσφατες προσθήκες στο υπόγειο σύστημα της ρωσικής πρωτεύουσας. Το σφυρήλατο σίδερο και οι λάμπες θυμίζουν έντονα το παριζιάνικο μετρό κι αυτό ακριβώς ήθελαν και οι σχεδιαστές του σταθμού.

Σταθμός ανοιχτός από τις 18 Δεκέμβρη του 1890, ο σταθμός του Kennington αποτελεί μέρος της πρώτης περιόδου του υπόγειου του Λονδίνου, του ονομαζόμενου τότε City & South London Railway (C&SLR). Σε αντίθεση με άλλους παλιούς σταθμούς, το επίγειο κτήριο του σταθμού Kennington έχει υποστεί στην πραγματικότητα ελάχιστες αλλαγές. Λόγω αυτού του γεγονότος, είναι ο μόνος σταθμός του C&SLR που διατηρεί σε μεγάλο βαθμό το αυθεντικό του design. Μετά την πρώτη του σοβαρή ανακαίνιση εδώ και 80 χρόνια, ο σταθμός είναι και πάλι ανοιχτός για χρήση από το κοινό.

Το Bund Sightseeing Tunnel μπορεί να μην είναι με τη στενή έννοια μετρό. Παρ’ όλα αυτά, είναι μια διαδρομή με τρένο που αξίζει να την κάνει κανείς. Για να είμαστε απόλυτα ακριβείς, το Bund είναι ένα τούνελ που βρίσκεται ακριβώς κάτω από τον ποταμό Pu.

Οι τουρίστες μπορούν να επιβιβαστούν σε ένα μικρό τελεφερίκ, που τους οδηγεί να διατρέξουν όλη την έκταση του τούνελ αυτού με τις πολύχρωμες στήλες φωτός, τις κυματίζουσες μαριονέτες και τις μεγάλες οθόνες που εμφανίζονται και εξαφανίζονται μαγικά. Κατά τη διάρκεια του «ταξιδιού», η μουσική υπόκρουση είναι… house.

Ο σταθμός Bockenheimer Warte είναι από τους βασικότερους σταθμούς του υπόγειου συστήματος της Φρανκφούρτης. Εδώ η γραμμή C συναντά τις U6 και U7, όπως και την U4, που διατρέχει το τούνελ D. Από εδώ επίσης, μπορεί κανείς να επιβιβαστεί σε διάφορες γραμμές λεωφορείου ή τραμ.

Η κατασκευή του σταθμού άρχισε το 1986 και η επέκτασή του το 2001. Τον σταθμό αξίζει να τον επισκεφτεί κανείς όχι μονάχα για την υπόγεια αρχιτεκτονική του, αλλά και για μια από τις εισόδους του, που μοιάζει σαν ένα τρένο να το «έχει σκάσει» από κάτω προς τα πάνω και να την έχει δημιουργήσει. Ο αρχιτέκτονας Zbiginiew Peter Pininski έχει δηλώσει ότι εμπνεύστηκε από το σουρεαλιστή καλλιτέχνη René Magritte όταν τη δημιουργούσε.

Ο σταθμός Bayview, μια στάση δηλαδή στη γραμμή Sheppard, είναι μία από τις πλέον πρόσφατες προσθήκες στον υπόγειο του Τορόντο, καθώς άνοιξε μόλις το 2002. Ο σταθμός σχεδιάστηκε από το αρχιτέκτονες της Stevens Group, που είναι και οι υπεύθυνοι για το ψηλοτάβανο περίπτερο της εισόδου, με τις μακριές και με πολλές γωνίες οροφές.

Σε όλο το μήκος του σταθμού, μπορείς να δεις το From Here Right Now, μια ανάγλυφη τρισδιάστατη (οπτικά) κατασκευή της γνωστής καλλιτέχνιδας της πόλης Panya Clark Espinal. 24 εικόνες σχεδιασμένες στο χέρι «προβάλλονται» πάνω στην αρχιτεκτονική του σταθμού, με τέτοιο τρόπο ώστε όταν βλέπει κανείς το σημείο της προβολής, οι εικόνες κρυσταλλοποιούνται οπτικά και γίνονται ρεαλιστικές, αλλά όταν ειδωθούν από άλλη γωνία, φαίνονται απλά σαν «αφαιρέσεις». Απεικονίζοντας καθημερινά αντικείμενα και απλά σχήματα, οι εικόνες αναπτύσσονται σε απρόσμενα μεγάλο σχήμα και με ασυνήθιστους προσανατολισμούς, επιτρέποντας στο θεατή να αλληλεπιδράσει μαζί τους ενόσω κινείται μέσα στο χώρο.

Με το όνομα του σταθμού να οφείλεται –όπως θα φανταζόταν ο καθένας- στο κοντινό Central Park, ο σταθμός είναι μέρος της Κόκκινης Γραμμής του υπόγειου Kaohsiung. Ένας υπόγειος σταθμός δύο επιπέδων, ο σταθμός του Central Park βασίστηκε σε σχέδια του Βρετανού αρχιτέκτονα Richard Rogers. Νε βάση το πλάνο λοιπόν, το μωβ είναι το χρώμα που κυριαρχεί και διεισδύει παντού στον συγκεκριμένο σταθμό. Η περιοχή του εξωτερικού χώρου του σταθμού, με το γρασίδι, είναι «χρωματισμένη» από μικρούς κίτρινους ανεμόμυλους, που μοιάζουν με ηλιοτρόπια.

Στο όνομα “T-Centralen”, το “T” είναι σύντμηση για το “tunnelbana,” που στα σουηδικά σημαίνει υπόγειος ή και υπόγειος σιδηρόδρομος. Ο T-Centralen είναι η καρδιά του μετρό της Στοκχόλμης. Είναι δηλαδή ο μόνος σταθμός από τον οποίο περνούν και οι τρεις γραμμές (Tub1, Tub2, και Tub3). Αυτό φυσικά, τον κάνει και το σταθμό με τη μεγαλύτερη κίνηση.

Για να είμαστε απόλυτα ακριβείς, ο σταθμός συναποτελείται από δύο τμήματα: ένα για τις γραμμές 1 και 2 και ένα για τη γραμμή 3. Το δεύτερο τμήμα διαφέρει αρκετά απ΄ το πρώτο. Πίσω στη δεκαετία του ‘50, οι καλλιτέχνες Vera Nilsson και Siri Derkert έθεσαν επί τάπητος το θέμα της καλλιτεχνικής διάστασης του συστήματος του μετρό. Η γραμμή 3 είναι αλλιώς η μπλε, γι’ αυτό και η διακόσμηση του σταθμού είναι σε μπλε και άσπρες αποχρώσεις και χρονολογούνται από τη δεκαετία του ‘70. Χάρη στην πρωτοπορία των δύο αυτών καλλιτεχνών, υπάρχουν σήμερα παραπάνω από 140 καλλιτέχνες που αντιπροσωπεύονται από το έργο τους σε 90 σταθμούς του μετρό της σουηδικής πρωτεύουσας – τόσο με μόνιμες εκθέσεις έργων, όσο και με ορισμένου χρόνου.

Ο Formosa Boulevard είναι ένας σταθμός – κόμβος μεταξύ Κόκκινης και Πορτοκαλί γραμμής στην πόλη του Kaohsiung. Είναι γνωστός για το διάσημο «Dome of Light», τη μεγαλύτερη δημόσια εγκατάσταση καλλιτεχνικού χαρακτήρα που αποτελείται από ξεχωριστά κομμάτια χρωματιστού γυαλιού. Δημιουργία του καλλιτέχνη Narcissus Quagliata, το «Dome of Light» πήρε κάτι λιγότερο από 4 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Ο Quagliata επέβλεψε τη δημιουργία αυτοπροσώπως, με τα κομμάτια να έρχονται απευθείας από τη Γερμανία για εγκατάσταση στην Ταϊβάν.

Με 30μετρη διάμετρο και μια συνολική έκταση 660 τετραγωνικών μέτρων, ο θόλος «διηγείται» την ιστορία σε 4 χρονολογικά διακριτά μέρη: Νερό που είναι η μήτρα της ζωής, Γη που συμβολίζει την ευημερία και την ανάπτυξη, Φως που είναι το Πνεύμα της Δημιουργίας και τέλος, Φωτιά που συμβολίζει την Καταστροφή, μέσα σε ένα γενικό πνεύμα αγάπης και ανεκτικότητας.

Ο σταθμός Champ-de-Mars άνοιξε τις πύλες του στις 14 του Οκτώβρη του 1966, σαν μέρος του αρχικού δικτύου του υπόγειου σιδηρόδρομου του Μόντρεαλ. Ευρισκόμενος στο Παλιό Μόντρεαλ στο δήμο του Ville-Marie, ο σταθμός είναι σήμερα κομμάτι της πορτοκαλί γραμμής του μετρό του Μόντρεαλ. Πρέπει να τον παρατηρήσετε μια ηλιόλουστη μέρα, με το φως του ήλιου να διαπερνά τα παράθυρα με τα υαλογραφήματα, που αποτελούν έργο της ζωγράφου Marcelle Ferron, που υπάγεται στο ρεύμα του αυτοματισμού. Τα παράθυρα αποτελούν αριστουργήματα της Ferron και σύμφωνα με πολλούς είναι το πλέον γνωστό της έργο. Το 1968, είχαν βραβευτεί από την κυβέρνηση του Κεμπέκ σαν το πρώτο έργο μη-εικονιστικής μορφής τέχνης για το στολισμό του μετρό.