Τα παιδιά των λουλουδιών επιστρέφουν στα Μάταλα
Θα είναι δύσκολο να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλον. Περνώντας τα χρόνια άλλαξαν και αυτοί. Τα µαλλιάτους κόντυναν και άσπρισαν. Τα πρόσωπά τους έσπασαν. Τα ρούχα των περισσότερων προσαρµόστηκαν στις καριέρες τους: σιδερωµένα, συµµετρικά και άχρωµα. Τις επόµενες ηµέρες οι «κάτοικοι των σπηλιών» επιστρέφουν στο παλιό κοινόβιο. Τα Μάταλα της Κρήτης ετοιµάζονται να υποδεχθούν τους χίπηδες του ‘60, δικηγόρους, γιατρούς και συνταξιούχους του σήµερα.
«Θέλουµε να θυµηθούµε τα χρόνια της απλής ζωής. Την εποχή που σηµάδεψε τις ζωέςµας», λέει οΑρν Στρουµάγιερ, ο γερµανός συγγραφέας που εµπνεύστηκε το αντάµωµα των πρώην παιδιών των λουλουδιών. Σήµερα φοράει γυαλιά µυωπίας και κουµπώνει το
πουκάµισό του µέχρι τον λαιµό. Το 1967, ως φοιτητής, είχε γείρει και αυτός στην πολιτεία των βράχων. Ηταν η εποχή που στα Μάταλα, ένα µικρό ψαροχώρι 66 χιλιόµετρα νοτιοδυτικά του Ηρακλείου, φοιτητές από το εξωτερικό ανακάλυπταν έναν όρµο ανέγγιχτο από τον δυτικό πολιτισµό. Στις ψηλές πλαγιές που αγκάλιαζαν τον κόλπο είχαν λαξευτεί από την αρχαιότητα σπηλιές – κάποιες αξιοποιήθηκαν ως τάφοι. Εκεί έστησαν τα «σπίτια» τους εκατοντάδες νέοι. Εκεί τραγούδησαν στίχους του Μποµπ Ντίλαν και των Μπιτλς. Εκεί ερωτεύτηκαν, συζήτησαν για τον πόλεµο του Βιετνάµ και ονειρεύτηκαν τον ιδανικό κόσµο, λιτό, φυσικό, ανεπιτήδευτο. Πειραµατίστηκαν σε έναν ανέφελο τρόπο ζωής πριν διαβούν οι περισσότεροι το κατώφλι των απαιτήσεων της ενήλικης, αστικής ζωής.
«Εκείνα τα χρόνια το χωριό ήταν πολύ φτωχό. ∆εν υπήρχαν δρόµοι ή ηλεκτρικό ρεύµα. Οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν ψαράδες και όλοι τους απίστευτα φιλόξενοι», θυµάται ο κ. Στρουµάγιερ.
Ο εµπνευστής του ανταµώµατος περιµένει στα Μάταλα περίπου 150 εκπροσώπους της γενιάς του το τριήµερο 11-13 Ιουνίου. Σε αναµονή βρίσκεται και η τοπική κοινωνία. Αλλωστε, όπως άλλαξαν οι πρώην χίπηδες άλλαξε και το χωριό. Τα πρόχειρα καταλύµατα των χωρικών έδωσαν τη θέση τους σε δεκαπέντε ξενοδοχειακές µονάδες, εστιατόρια και µπαρ. ΦΕΣΤΙΒΑΛ, ΕΚΘΕΣΕΙΣ και πυροτεχνήµατα. Οι τοπικές Αρχές επενδύουν στην τουριστική προβολή του τόπου τους µε την επίσκεψη των χίπηδων. Το αντάµωµα δεν θα θυµίζει συνάντηση παλιών συµµαθητών αλλά φεστιβάλ, µε συναυλίες, εκθέσεις φωτογραφιών και πυροτεχνήµατα.
Οι διοργανωτές αναµένουν δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες. Στο ξενοδοχείο του ∆ηµήτρη Φασουλάκη τα δωµάτια έχουν εξαντληθεί εδώ και καιρό. Το κάµπινγκ είναι δωρεάν για τους κατασκηνωτές, ενώ τουριστικά πρακτορεία διαθέτουν πακέτα ηµερήσιων εκδροµών στα Μάταλα από τη Βόρεια Κρήτη και την Αθήνα. «Θα ζήσουµε µια πρωτόγνωρη κίνηση», παρατηρεί ο κ. Φασουλάκης.
Στο Ντόρτµουντ Γερµανίας ο Ελµαρ Βίντερς-Ολε ετοιµάζει τις αποσκευές του. Πρώτη φορά βρέθηκεστα Μάταλα το 1964 διασχίζοντας την Κρήτη µε τα πόδια. Σήµερα είναι 70 ετών, συνταξιούχος καθηγητής πανεπιστηµίου. «Βρέθηκα στις σπηλιές µε το δισάκι µου και τον υπνόσακό µου», λέει στα ελληνικά, στην τηλεφωνική µας επικοινωνία. «Οι περισσότεροι που έµεναν εκεί ήταν φοιτητές. Μορφωµένοι άνθρωποι. Οπως και Αµερικανοί που είχαν αρνηθεί τη στράτευση. Σκοπός µας ήταν ο έρωτας και η ειρήνη».
Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. Η συνύπαρξη µε τους ντόπιους ήταν αρµονική. «Στην αρχή, όταν πήγα στα Μάταλα δεν υπήρχαν ναρκωτικά. Υπήρχε άφθονη ρετσίνα. Οσο όµως περνούσαν τα χρόνια έλεγαν στους µαθητές στα σχολεία να µην πλησιάζουν τις σπηλιές, ενώ ερχόταν κόσµος µε λεωφορεία από την πόλη του Ηρακλείου και µας κοιτούσαν σαν να ανήκαµε σε ζωολογικό κήπο. “Είσαι χίπης;”, µας ρωτούσαν», λέει ο κ. Βίντερς-Ολε.Οπως παρατηρεί ο Θανάσης Θεοδώρου στην έρευνά του για τα Μάταλα που δηµοσιεύθηκε στο βιβλίο «Ελληνική νεολαία στον 20ό αιώνα», τα πρώτα χρόνια υπήρχαν σχέσεις ανεκτικότητας ανάµεσα στους χίπηδες και τους ντόπιους.
Στα τέλη του ’60, όµως, οι αρνητικές αναφορές για την «κοινότητα των σπηλιών» πληθαίνουν στον τοπικό Τύπο και τα εκκλησιαστικά έντυπα. Η ανησυχία που εµφανίζεται ως «ηθικός πανικός» ξεκινά από τον Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας Τιµόθεο. Οι αναγνώστες διαβάζουν όλο και πιο συχνά ότι «αποπλανούνται» τα ελληνικά νιάτα ή ότι οι χίπηδες είναι φορείς «αχαλίνωτης σεξουαλικότητας και καταρράκωσης των αξιών». Μάλιστα τους χαρακτηρίζουν «αλητοτουρίστες».
Το 1970 έπειτα από επιχείρηση της χωροφυλακής «καθαρίζεται» ο χώρος στις σπηλιές και τα Μάταλα χάνουν τους χίπηδες. Οι περισσότεροι επιστρέφουν στις πατρίδες τους ύστερα από σύντοµο πέρασµα από την Ιο. Υπάρχουν όµως και αυτοί που δένονται µε την ελληνική γη και αποφασίζουν να εγκατασταθούν µόνιµα στην Κρήτη όπως ο Γερµανός Φριτζ Βιλ, κάτοικος εδώ και τρεις δεκαετίες της Αγίας Φωτιάς. Πέρασε έξι εβδοµάδες στις σπηλιές το 1969, όταν έφτασε στα Μάταλα ως τουρίστας. Ηταν µαραγκός στη χώρα του, αλλά εργάστηκε στην Ελλάδα ως ζωγράφος. «Γύρευα έναν καλύτερο κόσµο τότε», λέει. «Για µένα η ζωή εκεί ήταν ένα όνειρο. Τώρα περιµένω να δω τους παλιούς φίλους µου για να το θυµηθώ. Στα Μάταλα άλλωστε ποτέ δεν ήσουν µόνος».
«Ελπίζουµε ότι θα προβάλουµε τον τόπο µας»
ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΧΙΠΗΔΩΝ τα Μάταλα είχαν µόνο µία βρύση µε τρεχούµενο νερό στο κέντρο του οικισµού. Οι ξένοι έτρωγαν κονσέρβες, ψάρια και χόρτα που µάζευαναπό τη γη, ενώ αποκαλούσαν τη γυναίκα που είχε τον µοναδικό φούρνο στην περιοχή «Μαµά». Σήµερα οι περίπου είκοσι οικογένειες των Ελλήνων που κατοικούν µόνιµα εκεί ασχολούνται µε τις τουριστικές επιχειρήσεις. Τα Μάταλα έχουν 3.500 κλίνες και δέχονται καθηµερινά από τον Απρίλιο µέχρι τον Οκτώβριο 5.000 περαστικούς επισκέπτες λόγω της γειτνίασής τους µε τη Φαιστό. «Σήµερα είµαστε τουριστικός προορισµός. Αλ λά δεν αξιοποιήσαµε στο έπακρο τη φήµη από τα χρόνια τωνχίπηδων. Ελπίζουµε ότι µε αυτό το φεστιβάλ θα προβάλουµε τον τόπο µας»,λέει ο Αντώνης Καναβάκης, πρόεδρος της Αναπτυξιακής Εταιρείας Πιτσιδίων - Ματάλων,που έχει αναλάβει τη διοργάνωση της συνάντησης των χίπηδων.
Ο κ. Καναβάκης ήταν 18 ετών όταν εκατοντάδες ξένοι τουρίστες µετακόµιζαν στις σπηλιές των Ματάλων. «Ηταν µορφωµένα παιδιά, από πλούσιες οικογένειες. ∆εν ήταν ρακένδυτοι ή κακοµοίρηδες. Ούτε ήταν προκλητικοί. ∆έθηκαν µε τους ψαράδες της περιοχής και µέχρι σήµερα επικοινωνούν µαζί τους δι’ αλληλογραφίας», λέει. Οι Ελληνες που έζησαν και αυτοί στο κοινόβιο ήταν ελάχιστοι, ειδικά τα πρώτα χρόνια. Η ποιήτρια Κατερίνα Κουτσογιαννοπούλου ήταν η µοναδική Ελληνίδα που βρέθηκε εκεί το 1967 σεηλικία 20 ετών. Οπως παρατηρεί ο κ. Καναβάκης, αυτός ο εναλλακτικός τρόπος ζωής ήταν λογικό να έχει ηµεροµηνία λήξης. «Οι περισσότεροι κάτοικοι ήταν ξένοι φοιτητές. Επρεπε κάποια στιγµή να επιστρέψουν στις σπουδές τους. Ηταν επόµενο ότι θαχαλούσε. Τώρα προσπαθούµε να κρατήσουµε τις αναµνήσεις εκείνων των χρόνων ζωντανές».
Αναµνήσεις από τις σπηλιές
«Εφτασα µε οτοστόπ στα Μάταλα από την Αγγλία το καλοκαίρι του ‘69. Είχα διαβάσει για τις σπηλιές στο περιοδικό “Life”. Αγόρασα τη σπηλιά µου από δύο Αµερικάνες για 250 δραχµές. Εκεί έγινα µέρος µιας µοναδικής κοινότητας. Ολοι µοιραζόµασταν µια πρωτόγνωρη αίσθηση ελευθερίας. Θυµάµαι να τρώω γιαούρτι, ρυζόγαλο, και φυσικά να πίνω άφθονη ρετσίνα και ρακή. Οι µέρες µας ήταν τεµπέλικες, αλλά απίστευτα ευχάριστες σε έναν ανέγγιχτο ελληνικό παράδεισο».
Τζόναθαν Τόλιτ, Αγγλία
«Οταν είχα φτάσει, έµαθα ότι δέκα άτοµα κρατούνταν στις φυλακές Χανίων έπειτα από µια επέµβαση της αστυνοµίας κατά την οποία εντόπισαν χασίς. ∆εν είχα σχέση µε ναρκωτικά και αυτή η είδηση µε προβληµάτισε.
Επειτα κάποιοι µε ρώτησαν αν ήθελα να πιω µαζί τους ένα τσιγάρο. Γνώρισα όµως και άτοµα που δεν ενδιαφέρονταν γι’ αυτά. Απ’ ό,τι κατάλαβα φαινόταν ότι στις σπηλιές είχαν ήδη δηµιουργηθεί κλίκες και ο καθένας είχε τη δική του παρέα».
Μπέτσι Σµιθ, ΗΠΑ
«∆έκα βήµατα από την ακτή, στο πρώτο επίπεδο των βράχων βρίσκεται ένα σύµπλεγµα από τρεις σπηλιές. Η µία δεν έχει τάφους µέσα και σε µια πλευρά της έχει ανοιχτεί ένα παράθυρο µε θέα στη θάλασσα. Το παράθυρο και η είσοδος έχουν καλυφθεί µε κόκκινα και ροζ χαλιά που κρέµονται πάνω σε µπαµπού. Εκεί µετακόµισα. Λένε ότι ένας Ολλανδός ζούσε εκεί για 15 µήνες. Ο ταχυδρόµος τού παρέδιδε ακόµα και τα γράµµατά του στη σπηλιά. Είχε κρεβάτι, καναπέ και ένα τραπέζι που έφτιαξε από ξύλο που ξέβρασε η θάλασσα. Στον τοίχο της σπηλιάς είχε γράψει “Ολοι πρέπει να µαστουρώνουν’’».
Σίρλεϊ Ριντ - Γιαν, Αγγλία
ΠΗΓΗ: Αποσπάσµατα από το λεύκωµα του Αρν Στρουµάγιερ «Ο µύθος των Ματάλων»
.jpg)
